مراسم تشییع جنازه در فرهنگ چینی
آداب و رسوم دفن مردگان، یک اصل بسیار مهم در جوامع چینی است. ترتیب نامناسب مراسم تشییع جنازه می تواند باعث بی آبرویی خانواده آن مرحوم شود. مناسک تشییع جنازه چینی و آداب و رسوم دفن با توجه به سن، نحوه مرگ، وضعیت و جایگاه در جامعه و وضعیت زناشویی آن مرحوم تعیین می شود. طبق رسوم چینی، یک فرد مسن نباید احترامی به یک جوان نشان دهد. بنابراین اگر متوفی فردی جوان و حتی تحصیل کرده باشد، بدن وی را نمی توان به خانه آورد و باید جسد را در یک سالن تشییع جنازه قرار دارد. اگر کودکی بمیرد، هیچ مراسم تشییعی انجام نمی شود، زیرا احترام به فرد جوانتر در جوامع چینی کمرنگ است. کودک در سکوت و بدون مراسم خاصی دفن می شود.
مقدمات تشییع جنازه اغلب قبل از وقوع مرگ آغاز می شود. هنگامی که مرگ برای یکی از اعضای خانواده اتفاق می افتد، تمام مجسمه های خدایان در خانه با کاغذ قرمز پوشیده شده و آینه ها برداشته می شوند، زیرا اعتقاد بر این است که کسی که تصویر تابوت را در یک آینه می بیند، به زودی در خانواده اش یک نفر فوت خواهد کرد. یک پارچه سفید در سردر ورودی خانه و اگر مرحوم مذکر باشد، یک ناقوس در سمت راست و در صورت مؤنث بودن، یک ناقوس در سمت چپ ورودی آویزان خواهد شد. قبل از قرار دادن درب تابوت، جسد با یک حوله مرطوب تمیز ، با پودر تالک غبار آلود شده و با بهترین لباس هایش پوشانده می شود. البته لباس نباید به رنگ قرمز باشد (زیرا این امر باعث می شود که جسد به یکی از اشباح تبدیل شود). سفید، سیاه، قهوه ای یا آبی، رنگهای معمول مورد استفاده اند. قبل از قرار دادن جنازه در تابوت، صورت جنازه با پارچه زرد رنگ و بدن وی با پارچه ای به رنگ آبی روشن پوشانده می شود.
در صورتی که شخص در خانه فوت کرده باشد، پایه تابوت را در خانه و اگر فرد در خارج از خانه فوت کرده باشد، تابوت را حیاط بیرون خانه قرار می دهند. غذا در مقابل تابوت به عنوان هدیه ای برای آن مرحوم قرار می گیرد. شانه موی آن مرحوم به دو تکه شکسته شده، یک قسمت در تابوت و یک قسمت نیز توسط خانواده نگهداری می شود.
در حین مراسم شب زنده داری، اعضای خانواده مرحوم، جواهرات و لباس قرمز نمی پوشند زیرا قرمز رنگ شادی است. به طور سنتی، فرزندان و نوه های آن مرحوم تا چهل و نه روز پس از تاریخ مرگ، موهای خود را کوتاه نمی کنند، اما این رسم در حال حاضر تنها توسط نسل های قدیمی چینی مشاهده رعایت می شود.
مرسوم است که بستگان خونی و عروس ها در هنگام عزاداری، به عنوان نشانه احترام و وفاداری به آن مرحوم، گریه و ناله سر دهند. اگر مرحوم ثروت بزرگی را به ارث گذاشته باشد، صدای ناله ها بلندتر خواهد بود. در مراسم ترحیم، خانواده متوفی دور تابوت جمع شده و لباس ویژه خود را می پوشند. کودکان و دختران قانونی مرحوم، مشکی می پوشند تا نشان می دهد که بیشتر از همه ناراحت اند. نوه ها کوچکتر آبی و نوه های بزرگ تر، آبی روشن می پوشند.
فرزندان پسر، رنگهایی روشن تر مانند سفید می پوشند. کودکان و دامادها همچنین یک کلاه پارچه ای روی سر خود می گذارند. خویشاوندان دورتر باید در مقابل تابوت زانو بزنند. محرابی که بر روی آن بخور سوزان و یک شمع سفید روشن قرار گرفته است، در پایین تابوت قرار می گیرد. میهمانان موظف اند که بخاطر آن مرحوم بخور دود کرده و به نشانه احترام، به خانواده مرحوم تعظیم کنند. یک صندوق اهدای پول نیز تهیه می شود، زیرا همیشه پول به عنوان نشانه احترام به خانواده آن مرحوم داده می شود و این پول کمک خواهد کرد که خانواده مرحوم نیز هزینه های مراسم خاکسپاری را بپردازند.
در حین مراسم شب زنده داری، معمولاً گروهی از مردم در حیاط جلوی خانه آن مرحوم قمار می کنند. جسد نیاز به مراقبت دارد و قمار به نگهبانان کمک می کند هوشیار و بیدار بمانند. همچنین به کاهش اندوه شرکت کنندگان کمک می کند. مدت شب زنده داری بستگی به منابع مالی خانواده دارد، اما حداقل یک روز است تا زمان دعا فرا برسد. در حالی که تابوت در خانه است، یک راهب، شب ها آیاتی از کتب بودایی یا تائوئیستی می خواند. اعتقاد بر این است که روح مردگان، به خاطر گناهانی که در زندگی مرتکب شده اند، با موانع بسیار و حتی عذاب و شکنجه روبرو خواهد شد. دعا، مناجات و آداب ارائه شده توسط راهبان کمک می کند تا دشواری های مسیر برای روح کمتر شود. این دعاها همراه با موسیقی است که نقاره، فلوت و ترومپت نواخته می شود
مراسم تشییع وقتی تمام می شود که عزاداری به پایان برسد و در نهایت درب تابوت بسته می شود. مهر و موم کردن تابوت، نشان دهنده جدایی مردگان از زندگی است. برای محافظت از بدن در مقابل ارواح خبیث، از کاغذهای سفید و زرد استفاده می شود. کاغذها روی تابوت چسبانده می شوند.
در هنگام بسته شدن تابوت، تمام حاضران از تابوت دور می شوند، زیرا تماشای تابوت در حال بسته شدن بسیار بدشگوم تلقی می شود. سپس تابوت را از خانه (سر مرحوم باید رو به جلو باشد) با استفاده از یك تخته چوب گره خورده بر روی تابوت، به بیرون می برند. تابوت مستقیماً به گورستان منتقل نمی شود بلکه ابتدا در کنار جاده در خارج از خانه قرار می گیرد تا دعاهای بیشتری خوانده شود
هنگامی که به قبرستان می رسند، تابوت را روی زمین فرو گذاشته و دوباره همه حاضران از تابوت دور می شوند و دوباره هنگامی که جنازه در قبر گذاشته می شود، باز هم همه حاضرین دور می شوند. قبل از پر کردن قبر، اعضای خانواده و سایر اقوام، مقداری انگشت شماری خاک را به داخل قبر می ریزند. پس از تشییع جنازه، تمام لباس های پوشیده شده توسط عزاداران سوخته می شوند تا از شگومی ناشی از مرگ جلوگیری شود.
پس از دفن تابوت، نگهبان گورستان نیز برای آن مرحوم دعا می کند. پسر ارشد متوفی، مقداری از خاک را می کند تا یک نگهدارنده بخور در آن قرار داده شود و خانواده در خانه با استفاده از لوح اجدادی، متوفیان را عبادت می کنند.
مراسم خاکسپاری دیگر به پایان رسیده است اما دوره عزاداری توسط خانواده برای صد روز ادامه دارد. تکه ای پارچه رنگی به مدت صد روز بر آستین هریک از اعضای خانواده بسته می شود تا نشانگر عزاداری باشد: سیاه توسط فرزندان آن مرحوم، آبی توسط نوه ها و سبز توسط نوه های بزرگتر. خانواده های سنتی بیشتر این لباس ها را تا 3 سال می پوشند. اگر فرزندان از دنیا بروند، دوره عزاداری وجود نخواهد داشت و همچنین در صورت مرگ همسر، شوهر مجبور نیست دوره عزاداری برگزار کند.
چینی ها معتقد اند که هفت روز پس از مرگ یکی از اعضای خانواده، روح او به خانه اش باز خواهد گشت. ممکن است در این زمان، یک پلاک قرمز با کتیبه مناسب در خارج از خانه قرار داده شود تا روح مسیر را گم نکند. در روز بازگشت روح انتظار می رود اعضای خانواده در اتاق های خود بمانند. ممکن است پودر آرد یا تالک در کف سالن ورودی منزل غبار شود تا بتوانند از بازدید متوفی مطمئن شوند.